به نقل از «زیسان»

زن و شهر پس از شهریور ۱۴۰۱

تاریخ انتشار: ۱۵ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۹۱۷۳۴

روزنامه اعتماد در گزارشی تحت عنوان «زن و شهر پس از شهریور ۱۴۰۱»، نگاهی انداخته است به تغییرات الگوی خانواده در ایران معاصر. در بخشی از این گزارش نوشته  فربد افشار بکشلو می‌خوانیم:

۲۵ شهریور ۱۴۰۱ تبدیل به نقطه عطف دیگری در جامعه ایران شده است که بازگشت به پیش از آن غیر ممکن می‌نماید. یکی ازموضوعاتی که به خوبی این تغییر برگشت‌ناپذیر را نشان می‌دهد نوع عاملیت انسان در شهر است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اگر تا پیش از این تاریخ، فضای شهری محل بروز تشابهات بین شهروندان، به خصوص زنان بود، از این تاریخ به بعد، فضای شهری محل همنشینی تضاد‌ها است.

تضاد بین با حجاب و بی‌حجاب، بین دیندار و سکولار، مخالف حکومت و موافق حکومت، ... اگر تا پیش از این تاریخ، (شاید) خانواده می‌توانست محل امن شهروندان برای بروز آزاد عقاید و رفتارهای‌شان باشد، از این تاریخ به بعد، شهروندان به دنبال رهایی از قیودی هستند که برای هزاران سال عقاید و رفتارهای‌شان را در فضای شهری محدود کرده است. به بیان دیگر، شهروندان به دنبال از بین بردن تضاد بین خانواده و فضای شهری هستند، زیرا بی‌معنا بودن زندگی زیر نقاب بر آنها آشکار شده است.

اگر نگاهی دقیق‌تر به عاملیت انسان معاصر در شهر و خانواده بیندازیم با دو نکته رو‌به‌رو می‌شویم. در شهر، از شار مادی تا کلان‌شهر جمهوری اسلامی فضای شهری برای هزاران سال در خدمت خواسته‌ها و امیال حکومت (مردان) بوده است. ولی، از شهریور ۱۴۰۱ به بعد این امر قابل ادامه نیست؛ زیرا نوع رابطه بین شهروند و حکومت تغییر کرده است. اگر تا پیش از شهریور ۱۴۰۱ حکومت‌های مختلف سعی می‌کردند در نقش کارفرمای شهروند ظاهر شوند، پس از این تاریخ چنین رابطه‌ای بی‌معنا است، زیرا شهروند پذیرای چنین رابطه‌ای نیست. در مقابل، شهروند خواهان حکومتی است که کارگزار او بوده و مجری خواسته‌هایش باشد.

این تغییر پارادایم بدین معنا است که عاملیت اصلی در فضای شهری با شهروند است نه حاکم. شهروند است که تصمیم می‌گیرد چگونه در فضای شهری ظهور و بروز یابد و حکومت تسهیل‌گر این خواست است. از سوی دیگر نیز، تسلط هزاران‌ساله مردان بر خانواده ایرانی به پایان خود رسیده است. اگر پیشتر، مردان خانواده پیش از حکومت ظهور و بروز دیگر اعضای خانواده (زنان و کودکان) را در فضای شهری کنترل می‌کردند، چنین امری در ایران امروز معنایی ندارد. مانند رابطه حکومت با شهروند، رابطه مردان با اعضای خانواده نیز تغییر کرده است. مردان دیگر نه کارفرمای خانواده، بلکه کارگزار آن هستند.

در چنین شرایطی، اگر به تغییرات الگوی خانواده در ایران معاصر نگاهی بیندازیم، در می‌یابیم که با چهار موج از تحولات در الگوی خانواده، با محوریت خواست‌های زنان، در ۳۰ سال اخیر روبه‌رو هستیم:

۱- دهه ۷۰، که نمایانگر تمنای زنان برای فرصت برابر آموزشی است (میزان قبولی دختران در دانشگاه‌ها).

 ۲- دهه ۸۰، که نمایانگر تمنای زنان برای رسیدن به حقوق برابر در خانواده است (کمپین یک میلیون امضا).

 ۳- دهه ۹۰، که نمایانگر تمنای زنان برای رسیدن به فرصت برابر شغلی در بازار کار است (افزایش جمعیت نیروی کار زنان).

 ۴- و سرانجام آغاز قرن جدید، که نمایانگر تمنای زنان برای رسیدن به حقوق برابر در عرصه عمومی/ مدنی است (جنبش زن، زندگی، آزادی).

این تحولات حاکی از بروز طیف وسیعی از خواسته‌ها در خانواده بوده که پیش از آن سابقه نداشته است، خواسته‌هایی که مرز‌های عرصه خصوصی (خانواده) را درنوردیده و به دنبال تسخیر عرصه عمومی (فضای شهری) است. در نتیجه، محوریت زن در این تغییرات سبب شده است تا نقش «دیگری» در فضای شهری متولد شود. دیگری که می‌خواهد بر مبنای اصول خود به عنوان یک انسان آزاد، نه اصول تحمیلی مردان (و حکومت)، در عرصه عمومی حضور یابد و از حقوقی برابر بهره‌مند باشد.

حال اگر ابعادی شهری این تحولات را مورد واکاوی قرار دهیم، با این حقیقت روبه‌رو می‌شویم که فضای شهری در شهر ایرانی در فرآیند گذار از فضای شهری اختصاصی (Exclusive) به فضای شهری فراگیر (Inclusive) است، فرآیندی که از شهریور ۱۴۰۱ آغاز شده است و شتابان به سوی آینده می‌رود. این گذار، پیامد‌های پیش‌بینی نشده‌ای را در شهر ایرانی به دنبال دارد که نیاز است خود را برای آن آماده کنیم. نخست، تغییر جایگاه زن از نقش خانه‌داری در خانواده به نقش فعال در فضای شهری است، این تحول سبب می‌شود تا زنان بیش از پیش در عرصه عمومی حضور یابند و نیاز‌های جدیدی را مطرح کنند.

از این رو، ملاحظات طراحی و برنامه‌ریزی فضای شهری تنها نمی‌تواند بر اساس نیاز‌های مردان صورت بگیرد، بلکه لازم است تا با باز تعریف نقش کاربر در پروژه‌های خود پرداخته و ملاحظات زنان را نیز مد نظر قرار دهند. به عنوان مثال، کیفیت امنیت فضای شهری بیش از کیفیات زیبایی‌شناسی برای زنان اهمیت دارد، از این رو، انتظار می‌رود تا با ابزار‌های مختلف مانند افزایش روشنایی معابر، ایجاد فعالیت‌های شبانه... این کیفیت ارتقا یابد.

پیامد بعدی، تغییر رویکرد خانواده در برابر خواسته‌های جدید زنان است. اگر پیشتر، خانواده به عنوان مکانیسم کنترل‌گر و همسان‌ساز زن در فضای شهری نقش‌آفرینی می‌کرد، حال تبدیل به مشوق اصلی عصیان زنان علیه نظم یکسان‌ساز در فضای شهری شده است. این امر سبب می‌شود تا هر تلاشی از جانب نظم یکسان‌ساز در فضای شهری، چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت، به شکست بینجامد، زیرا شعله عصیان زنان همواره در داخل خانواده روشن می‌ماند و از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. اگر نگاهی به اعمال نظم یکسان‌ساز در فضای شهری پس از شهریور ۱۴۰۱ بیندازیم، متوجه می‌شویم که دستاورد آن دقیقا «هیچ» بوده است.

توجه به این نکته ضرور است که عصیان علیه نظم یکسان‌ساز به معنای آن است که ما با یک الگو از زن در فضای شهری روبه‌رو نیستیم، بلکه با الگو‌های متفاوتی روبه‌رو هستیم (از باحجاب تا بی‌حجاب، از خانه‌دار تا شاغل، از متدین تا سکولار، ...)، که لازم است به نیاز‌های آنها توجه شود. از زن میانسالی که در جست‌وجوی محرمیت در فضای شهری است تا دختران جوانی که در جست‌وجوی شادی در همان فضا هستند، همگی باید این فرصت را داشته باشند تا پاسخ به نیازشان را در فضای شهری بیابند. اگر این امکان فراهم نشود فضای شهری دایما در معرض ناپایداری و تنش مداوم خواهد بود.

از سوی دیگر، این تغییرات به معنای تغییر مفهوم خانه در شهر است. اگر تا پیش از این، مرز مشخصی بین خانه و جهان خارج از آن وجود داشت (به‌خصوص برای زنان) این مرز در ایران امروز شکسته شده است. دورکاری، کلاس‌های آنلاین، ملاقات‌های دیجیتالی... به معنای درآمیختن عرصه خصوصی خانواده با عرصه عمومی فضای شهری است. به عبارت دیگر، با بازتعریف خانه، عرصه عمومی و خصوصی پذیرای فرصت نوع دیگری از تعامل اجتماعی را به شهروندان، به خصوص زنان، داده است که پیش از این در تاریخ شهر ایرانی سابقه نداشته است. پیامد آخر نیز به فرآیند طراحی باز می‌گردد.

با توجه به آنچه که در سطور بالا ذکر شد، طراحان و برنامه‌ریزان شهری با یک نوع کاربر رو‌به‌رو نیستند، بلکه باید پاسخگوی طیفی از کاربران و نیاز‌های جدید بوده که در مواردی متضاد هستند. تحت این شرایط، فرآیند طراحی عرصه خصوصی (خانه) و عرصه عمومی (فضای شهری) نیاز به بازنگری دارد، زیرا تنها یک نفر عامرانه نمی‌تواند برای این خواست‌ها تصمیم بگیرد، بلکه نیاز به مشارکت کاربران در فرآیند طراحی و برنامه‌ریزی است تا بتوان به راه‌حلی رسید که پاسخگوی این گستره وسیع از نیاز‌های کاربران باشد.

ما در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که نظم موجود شهر ایرانی با کج کارکردی شدیدی روبه‌رو است، زیرا دیگر نمی‌تواند مانند گذشته (۱۴۰۲-۱۳۰۴) رابطه بین زن و فضای شهری را مدیریت کند. پس از شهریور ۱۴۰۱، با صعود جایگاه شهروند به کارفرما و فرود حکومت به جایگاه کارگزار، شهروندان به دنبال رهایی از قید و بند‌های یکسان‌ساز هستند تا بتوانند آنگونه که می‌خواهند در عرصه خصوصی و عمومی حضور یابند.

اما نظم موجود پاسخی برای این خواست جدید ندارد، از این رو تبدیل به عنصر اصلی بی‌ثباتی نظم اجتماعی در شهر ایرانی شده است. پس، برای گذار از این نظم ناکارآمد به یک نظم پایدار لازم است تا به شناخت دقیقی از تغییر نقش زن در خانواده/جامعه و تاثیر آن بر فضای شهری برسیم. این شناخت یک فرآیند زمان‌بر بوده و به سرعت امکان‌پذیر نیست، ولی این نکته را به قطعیت می‌توان گفت که شناختی کمک‌کننده خواهد بود که به تبیین مفهوم «پذیرش دیگری» (زن و طیف‌های گوناگون آن) در عرصه خصوصی و عمومی بپردازد. هر شناخت دیگری تنها سبب بی‌ثباتی بیشتر شهر ایرانی شده و به زوال فضای شهری منتهی می‌شود.

tags # زنان ، انتخابات مجلس سایر اخبار تعداد اسپرم‌ها تا سال ۲۰۴۵ به صفر می‌رسد؛ آیا آلت تناسلی انسان‌ در حال کوچک شدن است؟ (ویدئو) مستندی تکان‌دهنده از استراتژی شکار اژد‌های کومودو! (ویدئو) گاک فروت؛ عجیب‌ترین میوه‌ای که بشر تاکنون دیده است نتایج عجیب یک تحقیق؛ انسان‌های اولیه چقدر عمر می‌کردند؟

منبع: زیسان

کلیدواژه: زنان انتخابات مجلس اگر تا پیش فضای شهری شهر ایرانی عرصه عمومی عرصه خصوصی خواسته ها روبه رو

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت zisaan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «زیسان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۹۱۷۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

از نصب سردیس شهدا و مفاخر تا نورپردازی ورودی‌ها و نقاط مختلف شیراز

حمید کشتکار به تشریح پروژه‌های انجام شده و در حال اجرای سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شیراز در پایان سال ۱۴۰۲ و ابتدای سال جاری پرداخت.

او افزود: پروژه نورپردازی پل مدافعان سلامت با هدف زیباسازی منظر شهری در بولوار رحمت انجام و در تقاطع مدافعان سلامت بیش از ۸ هزار متر کابل‌کشی، ۳ هزار عدد انواع چراغ، نصب ۶۵ عدد تابلو برق، حفر ۵۰۰ متر کانال و غلاف گذاری و بیش از ۳ هزار متر نبشی کشی انجام‌شده است.

رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری شیراز بیان کرد: در پروژه لوستر‌های خیابانی با هدف زیباسازی منظر شهری در بولوار‌های آزادی، امیرکبیر و امام رضا (ع) ۱۷ هزار متر ریسه نوری و بیش از ۵۹ عدد المان نوری استفاده شده است.

به گفته کشتکار، پروژه نورپردازی ورودی‌های شهر در بولوار‌های مدرس و دکتر حسابی شامل ۱۵ هزار متر ریسه نوری و حدود ۱۰۰ المان نوری انجام شده است.

او بیان کرد: پروژه محور نور در بوستان آزادی و محور ارگ کریم‌خان بالغ‌بر ۹ هزار متر کابل‌کشی، بیش از ۲۵ هزار متر ریسه، نصب ۴۰ عدد تابلو برق، تعداد ۲۶ نوع المان نوری و ۵۰۰ عدد المان انجام شده است.

پروژه نورپردازی خیابان ۹ دی با ۳ هزار متر کابل ۴۵ با مشخصات پایه برق، ۱۳۵ شعله، ۱۹ عدد تابلو برق، ۱۲۰۰ متر استون لایت و پروژه نورپردازی تونل نور ارگ کریم‌خانی در پشت ارگ کریم‌خانی در ۱۰ هزار متر ریسه، ۱۱ عدد تابلو برق، ۶۰۰ متر کابل، ۹۴ متر طول مسیر و ۵۸ عدد ستون انجام شده است که رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری شیراز به آن پرداخت.

رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری شیراز در حوزه زیباسازی شهری ادامه داد: پروژه نورپردازی طاووس فاز ۲ در دروازه قرآن شامل ۵۶۵ متر چراغ استون لایت، ۴ عدد تابلو برق و ۱۳۳۰ متر کابل انجام و پروژه نورپردازی ساعت گل در میدان امام حسین شامل ۸ متر استون لایت، ۲۴ اسپات جت لایت ۱۲ فوت لایت، یک تابلو برق و ۱۴۰ متر کابل انجام‌شده است.

او گفت: پروژه نورپردازی پل غدیر باهدف نورپردازی منظر شهری در شب در پل غدیر و نورپردازی باغ‌موزه سنگ در بوستان آزادی و جهان‌نما ۷۳ عدد، چوب و فلز، نوع رنگ الکترواستاتیک کوره‌ای اقدام شده است.

کشتکار تصریح کرد: نسبت به مبلمان و نیمکت خانواده آماده نصب در بوستان آزادی و باغ جهان‌نما باهدف ساخت مبلمان شهری در بوستان آزادی و جهان‌نما ۷۳ عدد، چوب، فلز و نوع رنگ الکترواستاتیک کوره‌ای اقدام شده است.

او به احداث سردیس شهدا، مشاهیر و مفاخر شامل سردیس‌های ساخته‌شده شهدا با متریال بتن گلاسه در ابعاد ۱.۵ برابر اندازه حقیقی مکتبی شیرازی (شاعر قرن ۹) شامل استاد صراف، هودی، سیف، شهید جاویدی، شهید سپاسی و شهید ذوالفقار نسب نیز اشاره کرد.

کشتکار بیان کرد: پروژه تابلوی خوش‌آمدگویی ورودی دروازه قرآن با سازه فلز، پروژه اجرای شستشو و نقاشی بر روی جداره تقاطع شهدای مهدی‌آباد با نوع رنگ اکرولیک- الوان و طراحی جداره زیرگذر مهدی‌آباد از دیگر اقدامات سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری است.

او همچنین به پروژه تبدیل جداول خاکی به بتنی باهدف بهینه‌سازی آبیاری باغات و جلوگیری از هدر رفت آب در محله منصورآباد (قنات شیخ محمدی و حاج شمس)، اجرای شست‌وشو و نقاشی بر روی جداره کنارگذرها، اجرای شستشو و نقاشی بر روی جداره پل دفاع مقدس اشاره کرد.

عقد قرارداد در حوزه کاشت درخت و درختچه و توسعه کمربند سبز، کاشت درخت و درختچه در کمربند سبز در سال ۱۴۰۲ با ۱۶ هزار اصله، کاشت درخت و درختچه در رینگ کمربندی شیراز (از پل شهدای ۷ آذر به سمت منطقه ۵) با ۳ هزار اصله، بذرکاری گونه‌های مناسب در کمربند سبز شیراز ۱۴۰۲ با ۲۰۰ هزار بذر و عقد قرارداد در حوزه بهسازی مسیر‌های دسترسی ارتفاعات نصرآباد از جمله موارد حوزه فضای سبز شهری است که رئیس سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهری به آن پرداخت.

باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز